του Άκη Γαβριηλίδη

 

Ο Δημήτρης Δημητριάδης ήταν για πολλά χρόνια ένας συγγραφέας του οποίου το έργο αναγνωριζόταν περισσότερο εκτός παρά εντός Ελλάδος· ιδίως τα θεατρικά του ανέβαιναν μεταφρασμένα π.χ. στα γαλλικά και τα πορτογαλικά συχνότερα απ’ ό,τι στην πρωτότυπή τους μορφή.

Αυτή η ανισομέρεια είχε αρχίσει να εξισορροπείται τα τελευταία χρόνια. Ακριβώς γι’ αυτό, είναι άχαρο και απογοητευτικό να βλέπει κανείς τον συγγραφέα να αρχίζει να γκρινιάζει και να δυσανασχετεί δημόσια με υστερικό και αδέξιο τρόπο επειδή αισθάνεται ότι απειλείται να χάσει τον τίτλο του πιο πολυμεταφρασμένου σημερινού Έλληνα συγγραφέα. Διότι, πράγματι, μπαίνει κανείς στον πειρασμό να υποθέσει ότι αυτός είναι ο βασικός λόγος για την πρόσφατη αψυχολόγητη εκτενή επίθεσή του εναντίον του Πέτρου Μάρκαρη από τις στήλες τής Λάιφο. Δεν χρειάζεται να είμαστε ψυχαναλυτές για να οδηγηθούμε σε αυτό το συμπέρασμα· αρκεί να πάρουμε κατά γράμμα –ίσως κατά ένα ελαφρώς διαφορετικό γράμμα- όσα ο ίδιος του καταμαρτυρεί σε αυτό το κείμενο. Εκεί, ο Δημητριάδης παραθέτει ενοχλημένος πολλά και εκτενή αυτούσια αποσπάσματα της συνέντευξης του Μάρκαρη. Ας δούμε τι ακριβώς λέει η πρώτη παράθεση.

 

Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εφημερίδα Τα Νέα τής 4.8.2018, στον Μανώλη Πιμπλή, ο Μάρκαρης δηλώνει : «Αν υπάρχει κάποιος ωφελημένος από την κρίση, αυτός είμαι εγώ», λέει ο συγγραφέας στο «Βιβλιοδρόμιο» σκωπτικά – συμπληρώνει με την τελευταία λέξη ο δημοσιογράφος. «Τα βιβλία μου μεταφράστηκαν από την Δανία μέχρι το Περού. Καθοριστική επίδραση είχαν τα τέσσερα μυθιστορήματα για την κρίση».

 

Και οι δύο αυτές φράσεις παρατίθενται ακόμη μία φορά στη συνέχεια του κειμένου χωριστά η μια από την άλλη, η πρώτη αυτολεξεί και η δεύτερη μέσα από το ρητορικό ερώτημα «Πού ζει [ο Μάρκαρης]; Στην Δανία ή στο Περού όπου τρυγά τα ποσοστά του από τα πιασάρικα βιβλία του, τα γραμμένα για τον κυριότερο απώτερο σκοπό : το κέρδος;».

 

Στη συνέχεια, προς το τέλος, ξεσπούν ξανά οι κεραυνοί κατά του θρασύτατου ανταγωνιστή:

 

όσα γράφει (…) δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την λογοτεχνία αφού πρόκειται για ευκαιριακά ξεπετάγματα προορισμένα να τού αποφέρουν το επιδιωκόμενο, τού επιτρέπει να έχει την δυνατότητα να αλωνίζει την υφήλιο παριστάνοντας και τον συγγραφέα και τον προοδευτικό διανοούμενο, κάποιον δηλαδή τον οποίο, τα απληροφόρητα πλήθη των αναγνωστών του και οι λιμασμένοι για πωλήσεις εκδότες του, δεν γνωρίζουν ποιος όντως είναι και τον οποίο εκδίδουν και αγοράζουν ελαφρά τη καρδία πιστεύοντας ότι συμβάλλουν έτσι στο «ελληνικό πρόβλημα» ενημερωμένοι εγκρίτως από ευπώλητα υποπροϊόντα.

 

Όλα αυτά ουδεμία σχέση έχουν με το κυρίως θέμα του άρθρου, που είναι η «αλαλία των αριστερών διανοουμένων» και η πολλοστή Ιερεμιάδα για την «προδοσία» της σημερινής κυβέρνησης που αποτελείται από «καταχραστές, ευτελιστές και εξωμότες» οι οποίοι, όπως υποστηρίζεται στην κατακλείδα του άρθρου κατά χονδροειδή καταπάτηση όλων των αρχών του φιλελευθερισμού και του κράτους δικαίου, θα έπρεπε «ήδη να έχουν συλληφθεί και οδηγηθεί σιδηροδέσμιοι σε μπουντρούμια όπου θα παρέμεναν εφ’ όρου ζωής, χωρίς δίκη [sic] αφού έχουν ήδη κριθεί και καταδικαστεί για τα κατά συρροήν κακουργήματά τους» (!!!).

Νομίζω ότι θα ήταν καλό να βρεθεί κάποιος –δεν ξέρω ποιος θα είναι αυτός- να προφυλάξει τον Δημητριάδη από αυτή τη γελοιοποίηση. Είναι κατάντια για έναν συγγραφέα που άρχισε την παρουσία του στα ελληνικά γράμματα με ένα πραγματικά εντυπωσιακό πεζογράφημα όπως το «Πεθαίνω σα(ν) χώρα», σε μια εποχή όπου το ενδεχόμενο να «πεθάνει» η Ελλάδα σαν χώρα αντιμετωπιζόταν μόνο ως ένα σουρεαλιστικό ποιητικό εύρημα/ πρόσχημα, να την ολοκληρώσει με μικρόψυχους διαδικτυακούς καυγάδες στους οποίους να ρωτάει επωνύμως τον Τάδε, την Δείνα και τον Τρίτο «γιατί δεν μιλάνε». Δεν είναι δουλειά ενός «πνευματικού ανθρώπου» –ή οποιουδήποτε άλλου τύπου ανθρώπου- να ελέγχει άλλους επειδή … δεν μίλησαν όταν θα ήθελε αυτός να μιλήσουν. Ο καθένας μιλά όταν κρίνει και σιωπά όταν κρίνει. Ο ίδιος ο Δημητριάδης επί δεκαετίες δεν μιλούσε για την πολιτική κατάσταση. Ουδείς τον έψεξε. Και ορθώς. Τι λόγο έχει να ξεπέφτει τώρα αυτός σε ένα είδος δημόσιου ανακριτή και να ζητά δηλώσεις;

Το μέγεθος του ξεπεσμού φαίνεται και από το σύντομο εισαγωγικό σημείωμα με πλάγια στοιχεία που προτάσσουν στο κείμενό του οι υπεύθυνοι του ιστότοπου:

«Ο κορυφαίος Έλληνας θεατρικός συγγραφέας έστειλε το ακόλουθο κείμενο προς δημοσίευση στο LIFO.gr»

Το σημείωμα αυτό, από πληροφοριακή άποψη, είναι τελείως περιττό· δεν μας μαθαίνει τίποτε. Για να δημοσιεύεται κάπου ένα κείμενο, προφανώς θα το έστειλε ο συγγραφέας. Εάν το κείμενο άρχιζε κατευθείαν μετά τον τίτλο, καμία απορία δεν θα δημιουργούνταν στον αναγνώστη. Εγώ το σημείωμα αυτό το διαβάζω ως προφανή προσπάθεια αποστασιοποίησης των υπευθύνων από τα λεγόμενα· σα να λένε: «δε φταίμε εμείς. Δεν του το ζητήσαμε εμείς, αυτός μας το έστειλε, και αφού μας το έστειλε τι να κάνουμε, το βάζουμε, δεν μπορούμε να πούμε όχι σε έναν Δημητριάδη».

Κατά τα λοιπά, πέρα από το (σχετικά) ασυνήθιστο ύφος και την μικροπρέπεια του «γιατί αυτός και όχι εγώ», το κείμενο δεν παρουσιάζει καμία άλλη ιδιαιτερότητα ή πρωτοτυπία: αποτελεί ακόμη μία παραλλαγή στο θέμα που αναπτύσσεται ακούραστα τα τελευταία τρία χρόνια από όλες τις πλευρές, ότι δηλαδή η παρούσα κυβέρνηση πρόδωσε, εξαπάτησε, κατέστρεψε ελπίδες, οδήγησε σε απόγνωση την κοινωνία, κηλίδωσε την εικόνα της αριστεράς και πρέπει να φύγει.

Κατά ειρωνικό τρόπο, η μόνη χρησιμότητα ενός τέτοιου κειμένου ίσως να είναι ακριβώς αυτή: ότι εκθέτει σε όλη της τη γύμνια τη διανοητική και πολιτική φτώχεια, τη μνησικακία και την απλοϊκότητα του σχετικού αφηγήματος του «προδομένου (πρώην) αριστερού» ο οποίος ως άλλη Μάρθα Βούρτση ολοφύρεται για την απόσταση των «γοητευτικών υποσχέσεων» από την πτώση (με τη θρησκευτική έννοια του όρου) που συνιστά η υπαρκτή πολιτική πρακτική. Κάποιοι ζητάνε κρεμάλες χωρίς δίκη, άλλοι ζητάνε σίδερα και ισόβια κάθειρξη σε μπουντρούμια χωρίς δίκη. Ποιοι είναι οι «γνήσιοι ιδεαλιστές αριστεροί», ποιοι οι Νεοδημοκράτες, ποιοι οι Χρυσαυγίτες; Η διαφορά αρχίζει να γίνεται δυσδιάκριτη.