του Άκη Γαβριηλίδη

 

Πριν από κανένα χρόνο, είχα δημοσιεύσει εδώ ένα σημείωμα σχετικό με το ποίημα «Πρωινό άστρο», το οποίο είχε γράψει ο Γιάννης Ρίτσος ως τρυφερό νανούρισμα με αφορμή τη γέννηση της κόρης του και το οποίο έκτοτε έχει γνωρίσει αρκετές μελοποιήσεις και χρήσεις σε σχολικές γιορτές και σε παιδαγωγικά υλικά που διανέμει το υπουργείο παιδείας. Στο σημείωμά μου είχα υποστηρίξει ότι εγώ σε αυτό το ποίημα δεν βρίσκω τίποτε που να μπορεί να κάνει ένα παιδί να χαρεί, αντιθέτως βρίσκω πράγματα που μπορούν να το πλακώσουν και να το συντρίψουν συναισθηματικά.

Το σημείωμα εκείνο υπήρξε μέχρι και σήμερα το πιο επιτυχημένο από άποψη επισκεψιμότητας σε αυτό το μπλογκ, αλλά ταυτόχρονα και εκείνο που προκάλεσε τις περισσότερες και τις βιαιότερες επιθέσεις. Και τι δεν μου σούρανε. Οι επικρίσεις άρχιζαν από το ότι είμαι αναίσθητος και ιερόσυλος επειδή παρεμβαίνω στον ακατάλυτο δεσμό γονιού και παιδιού, και έφταναν μέχρι το ότι είμαι φιλελεύθερος, πράκτορας του ιμπεριαλισμού, και ό,τι άλλο ενδιάμεσο μπορούσε ο καθένας να βρει πρόχειρο. Μερικές από αυτές τις επιθέσεις, τις πιο κόσμιες, μπορεί κανείς να τις διαβάσει ακόμη σήμερα στο χώρο των σχολίων κάτω από εκείνη την ανάρτηση.

Υπήρξαν επίσης και κάποιοι οι οποίοι πιάστηκαν από κάποιες διαφορές που υπήρχαν στις κατά καιρούς εκδόσεις του ποιήματος και με κατηγόρησαν ότι … παραποίησα το περιεχόμενό του και δεν το παρέθεσα σωστά. Σύντομα μετά όμως, με παρέμβαση της ίδιας της κόρης του ποιητή Έρης Ρίτσου, ξεκαθάρισε ότι οι διαφορές αυτές οφείλονταν σε επανεπεξεργασία του περιεχομένου αυτού από τον ίδιο τον ποιητή.

Πριν από λίγες μέρες, όμως, επίσης με παρέμβαση της Έρης Ρίτσου, και επίσης υπέρ των δικών μου θέσεων, έκλεισε οριστικά ένα ακόμη θέμα, αυτό που αφορά την ουσία του ζητήματος. Και έκλεισε κατά τρόπο πολύ πιο πλήρη και αποστομωτικό απ’ όσο θα μπορούσα εγώ να φανταστώ. Σε συνέντευξη που έδωσε στην ιστοσελίδα popaganda, (δηλαδή σε μία περίσταση ανύποπτη, χωρίς καμία εμφανή σύνδεση με την προηγούμενη ανταλλαγή), η κα Ρίτσου δήλωσε μεταξύ άλλων τα εξής (οι υπογραμμίσεις δικές μου):

 

Η μητέρα μου είχε βαλθεί να μου διαβάζει το «Πρωινό άστρο» μιας και ο μπαμπάς το είχε γράψει για μένα. Ένας εφιάλτης ήταν. Εγώ από τη μια δεν καταλάβαινα τίποτα, από την άλλη μου ήταν απολύτως βαρετό γιατί εμένα μου άρεσαν τα παραμύθια με τις βασιλοπούλες, μου άρεσε η μυθολογία, τέτοια πράγματα. Δεν μπορούσα να καταλάβω το «θέλω να σου φέρω / τα φαναράκια των κρίνων / να σου φέγγουν τον ύπνο σου». Έλεγα, ποια φαναράκια; Έχουν οι κρίνοι φαναράκια; Για μεγάλη περίοδο της ζωής μου είχα αρνηθεί ρητά και κατηγορηματικά να διαβάσω το «Πρωινό άστρο». Το διάβασα σε μεγάλη ηλικία και μπορώ να πω ότι το απόλαυσα όταν έγινα κι εγώ μητέρα. Οι γονείς, συχνά, προσπαθώντας να σε βάλουν σε καταστάσεις προκαλούν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα.

 

Αν η λέξη «πανηγυρική δικαίωση» έχει ένα νόημα να χρησιμοποιείται σε κάποιες περιπτώσεις, σίγουρα εδώ θα ήταν μία από αυτές.

Από όσους βασιλικότερους του βασιλέως εκτέθηκαν υπερασπιζόμενοι το ποίημα και βρίζοντας εμένα, θα ανέμενα λίγη έστω εκ των υστέρων περισυλλογή. Ξέρω βέβαια ότι θα ήταν υπερβολικό να αναμένω κάποια συγνώμη, αλλά θα τους συνιστούσα να αναλογιστούν κατ’ ιδίαν τι ακριβώς ήθελαν να προστατεύσουν με αυτές τις λυσσαλέες αντιδράσεις.

Προφανώς θα ήταν κάτι δικό τους. Διότι την κόρη του Ρίτσου δεν την προστάτευαν.

Ούτε άλλωστε και τον ίδιο.