του Άκη Γαβριηλίδη
Χθες, παρακολούθησα στον «Ιανό» της Θεσσαλονίκης την παρουσίαση του βιβλίου τού Δημήτρη Παπανικολάου για τον Καβάφη. Το βιβλίο το ξέρω βέβαια, το έχω διαβάσει, έχω γράψει γι’ αυτό και επίσης είχα ο ίδιος μιλήσει λίγες μέρες πριν σε αντίστοιχη εκδήλωση στην Αθήνα. Επειδή όμως μερικές αντιδράσεις του αθηναϊκού κοινού μού είχαν φανεί αρκετά περίεργες, και επειδή ούτως ή άλλως τύχαινε να βρίσκομαι στην πόλη για άλλο λόγο, όταν είδα ότι υπάρχει άλλη μια παρουσίαση αποφάσισα να πάω και εκεί από περιέργεια για να δω τι θα συνέβαινε.
Αποδείχθηκε ότι είχα δίκιο. Από τη συνδυασμένη παρακολούθηση των δύο εκδηλώσεων μπορώ να πω με ακόμη μεγαλύτερη βεβαιότητα δύο πράγματα: α) ευτυχώς που βγήκε αυτό το βιβλίο, και που βγήκε στα ελληνικά και όχι στα αγγλικά, και β) ευτυχώς που μερικοί άνθρωποι, όπως ο Δημήτρης, ή όπως ο Γιάννης ο Χαμηλάκης, έφυγαν από την Ελλάδα και πήγαν σε αγγλικά πανεπιστήμια, όπου κατάφεραν να παραγάγουν ένα έργο το οποίο, αν είχαν μείνει σε ελληνικά πανεπιστήμια, δεν θα υπήρχε περίπτωση να παραγάγουν, ή θα είχε θαφτεί.
Δεν σκοπεύω να κάνω ρεπορτάζ από την εκδήλωση. Θα αναφερθώ μόνο σε ένα περιστατικό στο τέλος. Οι ομιλητές έχουν μιλήσει, έχουν γίνει από κάτω κάποιες παρεμβάσεις ψιλοαδιάφορες, το πράγμα φαίνεται να βαίνει προς τη λήξη του, οπότε ακριβώς εκεί πάνω στη λήξη του έρχεται η συνδυασμένη αντίδραση των Ελλήνων φιλολόγων. Σηκώνεται πρώτα ο Μίλτος Πεχλιβάνος, ο οποίος, από όλα όσα άκουσε, το μόνο που βρίσκει να πει είναι ότι οι επικρίσεις κατά του Γ.Π. Σαββίδη και του Μαρωνίτη για ομοφοβία, που υπάρχουν στο βιβλίο του Δ.Π. αλλά και στα λεγόμενα του εκ των παρουσιαστών Θανάση Τριαρίδη, οφείλονται σε «παρανάγνωση». (Ακόμα μια φορά αυτός ο ανυπόφορος αστυνομικού τύπου όρος. Σε αντιδιαστολή φυσικά με την «καθαυτό», την ορθή ανάγνωση, της οποίας τα κλειδιά αυτονόητα κρατούν οι επαγγελματίες φιλόλογοι των ελληνικών πανεπιστημίων –και όχι οι τυχάρπαστοι δικηγόροι/ πεζογράφοι ή καθηγητές της Οξφόρδης).
Το χειρότερο όμως δεν είχε έρθει ακόμα.
Μετά την παρέμβαση του Πεχλιβάνου, μία κυρία, προφανώς εκ μέρους του μαγαζιού (αναφέρομαι στο γνωστό πλυντήριο χρημάτων από εξοπλιστικές μίζες που παριστάνει το «κέντρο πολιτισμού») ζήτησε αν γίνεται να κλείσει η εκδήλωση, διότι οι εργαζόμενοι είχαν ήδη υπερβεί το ωράριό τους. (Δεν νομίζω ότι τους έπιασε και κανένας πόνος για τους εργαζόμενους, μάλλον φοβόντουσαν μήπως φάνε ξανά καμιά καταδίκη για εκδικητική αντεργατική συμπεριφορά όπως αυτή πρόσφατα με τον Γιάννη τον Γκλαρνέτατζη). Ενώ ο κόσμος ήδη σηκωνόταν, ζήτησε το λόγο «για μια τελευταία παρέμβαση» ένας κύριος, άγνωστός μου, που άκουσα ότι όλοι τον αποκαλούσαν Ευριπίδη. Μετά ρώτησα και μου είπαν ότι πρόκειται για τον Ευριπίδη Γαραντούδη, πανεπιστημιακό φιλόλογο και αρθρογράφο στο Βήμα και στα Νέα.
Ο κύριος αυτός λοιπόν πήρε το λόγο και είπε ότι:
– το βιβλίο δεν το έχει διαβάσει όλο, μόνο μέρη του, έχει αφιερώσει κάποιες ώρες σε αυτό, αλλά θεωρεί ότι έχει σηκωθεί ένας επικοινωνιακός κουρνιαχτός γύρω απ’ αυτό.
– Αυτό τον εμποδίζει να τοποθετηθεί και θα προτιμούσε να το κάνει όταν καταλαγιάσει ο κουρνιαχτός, διότι αν το κάνει τώρα αισθάνεται ότι δεν μπορεί να εκφρασθεί ελεύθερα: αν διατυπώσει κριτική για το βιβλίο, αισθάνεται ότι έχει εκ των προτέρων στιγματισθεί ως ομοφοβικός.
…
Δηλαδή ο άνθρωπος αυτός έκρινε σκόπιμο να παρατείνει λίγο ακόμη το ήδη συμπληρωμένο ωράριο αρκετών ανθρώπων, για να μας πει ότι … δεν έχει κάτι να πει, ή μάλλον –διότι περί αυτού πρόκειται- ότι τελικά έχει κάτι να πει, έστω εν σπέρματι, ως πρώτη αντίδραση, αλλά δεν θα μας κάνει τη χάρη να μας το πει, διότι αν το κάνει φοβάται ότι θα τον πούμε ομοφοβικό.
Και αναρωτιέμαι εγώ: γιατί το φοβάται αυτό; Πόθεν ο φόβος; Συνέβη ποτέ κάτι παρόμοιο; Υπάρχει κάποιο παράδειγμα ανθρώπου που άσκησε κριτική στον Παπανικολάου, ή σε οποιονδήποτε άλλον/ άλλη, και στιγματίστηκε ως ομοφοβικός;
Και αυτό αν συνέβη, στοματάκι δεν είχε ο στιγματισθείς ώστε να απαντήσει και να υπερασπιστεί τις απόψεις του; Τόσο σαρωτικό είναι πλέον αυτό το ρεύμα της αντι-ομοφοβίας που δεν τον άφησε να ακουστεί καν;
Πλάκα θα κάνουμε μάλλον.
Δεν μου αρέσει να καταφεύγω σε εύκολες ατάκες και σε παροιμίες, αλλά πραγματικά υπάρχουν φορές που νομίζω ότι δεν χρειάζεται να ψάχνουμε περισσότερο:
όποιος έχει τη μύγα μυγιάζεται.
Εάν κάποιος σκέπτεται ότι οι απόψεις του μπορεί να θεωρηθούν ομοφοβικές, τότε ο πιο απλός λόγος για τον οποίο μπορεί να συμβαίνει αυτό είναι ότι προφανώς είναι ομοφοβικές.
Ο ίδιος ο ομιλών είναι ο μόνος που γνωρίζει αυτές τις απόψεις (αφού δεν τις έχει ακόμα διατυπώσει, ούτε καν υπονοήσει). Άρα κανείς δεν είναι πιο αρμόδιος απ’ αυτόν· άμα το λέει ο ίδιος, έτσι θα είναι.
Αυτό βέβαια είναι το ένα ζήτημα.
Το άλλο είναι ο απίστευτος –και μνησίκακος- συντηρητισμός των Ελλήνων πανεπιστημιακών φιλολόγων.
Εάν ο Γαραντούδης δεν έχει (ακόμα) να πει κάτι για ένα βιβλίο επειδή δεν έχει διαμορφώσει ολοκληρωμένη γνώμη, αυτό θα ήταν απόλυτα κατανοητό. Εξίσου εύλογο όμως θα ήταν, εφόσον δεν έχει να πει κάτι, απλούστατα να σιωπήσει. Αυτός όμως δεν σιωπά, αλλά αντιθέτως παίρνει δημόσια το λόγο για να πει ότι θα σιωπήσει –και ότι για τη σιωπή του αυτή φταίει ο Παπανικολάου ο οποίος τον έχει προκαταβολικά στιγματίσει!
Αυτό θεωρώ ότι είναι στα όρια της διανοητικής και της προσωπικής ανεντιμότητας. Διότι, ως γνωστόν, το blame game είναι ένα παιχνίδι αντικριστών κατόπτρων: υπάρχει ο στιγματισμός, αλλά υπάρχει ο στιγματισμός για στιγματισμό, υπάρχει ο στιγματισμός για στιγματισμό περί στιγματισμού κ.ο.κ. επ’ άπειρον. Όταν λοιπόν κάποιος αποφασίζει να βγει δημόσια και να επιτελέσει το ρόλο τού προκαταβολικού θύματος στιγματισμού (εκ μέρους κάποιου άλλου τον οποίο με αυτόν τον τρόπο στιγματίζει), ουσιαστικά αυτό που θέτει στο δημόσιο χώρο είναι ο φόβος του, ο φόβος που νιώθει και ο φόβος που ως εκ τούτου θέλει να προκαλέσει μεταδοτικά στους άλλους. Όποιος λέει «δεν μιλώ διότι εσύ θα με λογοκρίνεις [προκαταβολικά]», λογοκρίνει ο ίδιος προκαταβολικά για όσο διάστημα «αιωρείται ο κουρνιαχτός».
Για να πω το ίδιο με άλλα λόγια: οι ίδιοι άνθρωποι –ειλικρινά δεν θυμάμαι αυτή τη στιγμή ποιος εκ των δύο- ισχυρίστηκαν χθες ότι «είναι εύκολο σήμερα να κάνουμε κριτική στον Σεφέρη που αποκάλεσε τον Καβάφη ‘ανώμαλο’».
Ο ισχυρισμός αυτός εντάσσεται απολύτως στην ίδια λειτουργία αστυνόμευσης της σκέψης. Τι θα πει «είναι εύκολο σήμερα;». Αν αυτό σημαίνει ότι δεν έχει πλέον αξία, γιατί λοιπόν δεν το κάνατε εσείς τότε που είχε αξία; Και ωραία, δεν το κάνατε για Χ Ψ λόγους, επειδή κάποιος στην επταμελή σας επιτροπή ήταν λάτρης του Σεφέρη και κινδύνευε η πανεπιστημιακή σας καριέρα. Τώρα που το κάνει κάποιος, αφήστε τον να το κάνει τουλάχιστον αυτός! Εσείς γιατί ενοχλείστε; Πριν από π.χ. είκοσι χρόνια δεν έπρεπε να ασκούμε κριτική στον Σεφέρη επειδή ήταν ιερό τέρας. Τώρα δεν πρέπει να του ασκούμε κριτική επειδή «είναι εύκολο». Ε, πότε επιτέλους είναι ο κατάλληλος χρόνος να ασκήσουμε κριτική στον Σεφέρη;
Οι άνθρωποι αυτοί λοιπόν απερίφραστα βγήκαν και είπαν ότι δεν θέλουν να διακινδυνεύσουν να πάρουν θέση ενόσω διεξάγεται μία συζήτηση. Κατ’ αυτούς, το σίδερο δεν κολλάει στη βράση. Πρέπει να υπάρξει «νηφαλιότητα». Μόνο τότε θα μας κάνουν τη χάρη να τοποθετηθούν. (Επειδή τότε «θα είναι εύκολο»). Στο μεταξύ όμως, δεν γουστάρουν και να χρεωθούν αυτό το φόβο και αυτό το συντηρητισμό. Δεν θέλουν να χρεωθούν την ευθύνη να πουν κάτι, έστω αρνητικό, και να κριθούν γι’ αυτό. Δηλαδή είπαν: τα δικά μου δικά μου, και τα δικά σου δικά μου· και με τον αστυφύλαξ, και με τον χωροφύλαξ (που και οι δύο είμαστε εμείς).
Ειλικρινά εύχομαι να μην καταλαγιάσει ποτέ ο κουρνιαχτός για το βιβλίο του Παπανικολάου. Το πιθανότερο άλλωστε αυτό είναι. Αλλά και αν κάποτε καταλαγιάσει, δεν θα με ενδιαφέρει ιδιαίτερα να πληροφορηθώ την άποψη του κ. Γαραντούδη. Μπορώ να τη φανταστώ από τώρα. Η δουλειά του δεν είναι να λέει απόψεις. Είναι να λογοκρίνει. Τον εαυτό του, και όποιον άλλον τολμάει να εκτεθεί.
Για να στερήσω τον κ. Γαραντούδη από το φόβο του, εγώ με το παρόν σημείωμα αναλαμβάνω το ρίσκο: τον αποκαλώ ήδη τώρα ομοφοβικό.
Έτσι λοιπόν εξέλιπε πλέον ο κίνδυνος. Διά της επέλευσής του. Δεν έχει τη δικαιολογία ότι φοβάται μήπως τον πουν· τον είπαν ήδη.
Σας ακούμε, κ. Γαραντούδη.
Nomadic universality 
ΧΑ ΧΑ ΧΑΑΑ…. 🙂 🙂 🙂
Ιδού το πιο αστείο απόσπασμα κειμένου που διάβασα εδώ και μήνες!
Still laughing…
Εύγε Ακη.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Δικαιώνομαι όταν έλεγα ότι θεμελίωσες Ακη ένα νέο τρόπο κριτικής, ένα δικό σου ΣΤΥΛ.
Αλλο αστείο δείγμα
ΧΑΑΑ ΧΑΑΑ ΧΑΑΑ 🙂
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Από κάποιον του οποίου το μορφωτικό επίπεδο είναι τέτοιο ώστε να μην γνωρίζει ούτε καν πώς γράφεται το όνομά μου (Ευρυπίδης!) δέχομαι οποιαδήποτε επίκριση, ακόμα και ότι είμαι «μπάτσος της σκέψης των άλλων». Σίγουρα είμαι «μπάτσος», του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης. Όσο για εσάς, κ. Άκη Γαβριηλίδη, πίσω στον ορθογράφο του Word…
Ευριπίδης Γαραντούδης
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Επίσης αξίζει να υποθέσουμε ότι ένα άτομο το οποίο επιτίθεται σε τυχόν «ομοφοβικο » και τον κρίνει, έχει λόγο να το κάνει, μήπως άραγε υπερασπιζεται τις δικές του επιθυμίες?
Ο καθένας κρίνει εξ ιδίων τα αλλότρια.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Ασφαλώς ο καθένας υπερασπίζεται τις δικές του επιθυμίες. Ποιο είναι το πρόβλημα;
Τι θα έπρεπε να κάνει; Να τις αφήσει ανυπεράσπιστες;
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Αλλά, όπως είπε κάποιος, το παιχνίδι αυτό είναι ένα παιχνίδι αντικριστών κατόπτρων. Αν λοιπόν ο καθένας -υποθέτω και η καθεμιά- κρίνει εξ ιδίων τα αλλότρια, τότε θα μπορούσαμε επίσης να αναρωτηθούμε ποια είναι τα «ίδια» της Αρτέμιδος Γ. εκ των οποίων αυτή κρίνει το αλλότριο αυτού του σημειώματος. Και ούτω καθεξής, επ’ άπειρον. Τι θα είχαμε όμως να κερδίσουμε ; Τίποτα, πέρα από το όχι ιδιαίτερα χρήσιμο συμπέρασμα ότι η Άρτεμις Γ. είναι ακόμα μία ομοφοβική μπατσίνα.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Α και να επισημάνουμε κύριε Άκη που τα ξέρετε όλα ότι το όνομα του κυρίου γαραντουδη γράφετε :Ευριπίδης και όχι ευρυπιδης, καλή συνέχεια
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Ευχαριστώ για την ουσία της διόρθωσης, την πέρασα.
Κανείς δεν τα ξέρει όλα, και είναι ενδιαφέρον να αναρωτηθούμε γιατί κάποιος οδηγείται να αποδώσει σε κάποιαν μία τέτοια φιλοδοξία. Ίσως επειδή βιάζεται να κρίνει εξ ιδίων τα αλλότρια.
Και πάλι, ουδέν πρόβλημα, αλλά όποιος κρίνει -και μάλιστα σαρκάζει- μπορεί να αναμένει αντίστοιχες κρίσεις και σαρκασμούς. Ιδίως όταν, προσπαθώντας να διορθώσει ένα λάθος, κάνει ο ίδιος πέντε μέσα σε μία σειρά.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Προσπαθώντας να προβάλετε κάποιον ως ομοφοβικο εμένα με κάνει να πιστεύω ότι προσπαθείτε να διώξετε τα «φώτα» από πάνω σας. Τουλάχιστον ο κ. Γαραντουδης ήταν αρκετά μη ομοφοβικος για να κάνει την συγκεκριμένη δήλωση. Άτομο το οποίο πιάνεται από μια φράση ξεκινώντας ολόκληρη επίθεση στο πρόσωπο του άραγε μήπως προσπαθεί ο ίδιος να κρύψει και να αποτρέψει έμμεσα τον χαρακτηρισμό ομοφοβικου?
Μιας και μιλάτε τόσο όμορφα και εκλεπτυσμένα, η ουσία δεν κρύβεται σε «ακριβές» και «χρυσές» λέξεις.ότι λάμπει δεν είναι χρυσός και αυτό το κείμενο το αποδεικνύει.
Επειδή σέβομαι την ηλικία σας και ως 16χρονη δεν προσπαθώ να προβληθω προφανώς ως ανώτερη σας, θεωρώ το θέμα λήξαν.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Υπάρχει, ωστόσο, και το ενδεχόμενο της… «αυτο-εκπληρούμενης προφητείας».
Δηλαδή να γίνει καποιος ομοφοβικός, ακριβώς λόγω της φοβίας του να ΜΗ γίνει (ή φανεί) ομοφοβικός!!!!
χα χα χα… 🙂
(αν ημουν εγώ στη δύσκολη θέση του κ. Γαραντούδη, αυτό θα απαντούσα)
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
‘Εχουν περάσει 5,5 χρόνια και έτυχε να δω αυτή τη συζήτηση σήμερα, ψάχνοντας για κάτι άλλο. Λυπάμαι πολύ που δεν τα είχα δει το 2014, γιατί θα είχα τοποθετηθεί και τότε. Επειδή, όμως, τα γραπτά μένουν, θα ήθελα να τοποθετηθώ έστω και σήμερα (7/4/2020) . Πρώτη φορά στα ζωή μου και στα 22 χρόνια που είμαι στο διαδίκτυο διαβάζω ένα κείμενο – κατηγορητήριο εναντίον ενός ανθρώπου που ΔΕΝ είπε τίποτα. Φανταστείτε δηλαδή και να είχε τολμήσει να πει κάτι. Νομίζω ότι είναι αυταπόδεικτο, στον πλέον καλόπιστο παρατηρητή, ότι ο φόβος του να μην μιλήσει ήταν απόλυτα δικαιολογημένος. Παρόλα αυτά, βρήκατε τρόπο να κατηγορήσετε έναν άνθρωπο που δεν είπε κάτι και ο οποίος προς τιμήν του δεν σας απάντησε καν, για να μην πέσει στο ίδιο επίπεδο. Προφανώς, για άλλους λόγους γράψατε το κείμενο. Ας είχατε, τουλάχιστον, το θάρρος της γνώμης σας να πείτε τι πραγματικά μπορεί να σας ενόχλησε, παρά να καταφεύγετε σε φαιδρές υποθέσεις και αστήρικτα κατηγορητήρια, κάνοντας δίκην προθέσεων.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Στα ελληνικά, όταν θέλουμε να δηλώσουμε ότι κάποιος ένιωσε φόβο και αυτό τον οδήγησε να σιωπήσει, λέμε «φοβήθηκε να μιλήσει».
Όταν, από την άλλη, λέμε ότι κάποιος ένιωσε «φόβο να μην μιλήσει», αυτό κανονικά σημαίνει ότι ο άνθρωπος αυτός τελικά μίλησε, επειδή φοβήθηκε ότι αν δεν μιλήσει αυτό θα είχε αρνητικές συνέπειες.
Αυτό το σημειώνω διότι, στο ανωτέρω σχόλιο, αποδίδεται στον Γαραντούδη «φόβος να μην μιλήσει».
Βέβαια, στον γραπτό ή τον προφορικό λόγο γίνονται πολύ συχνά ολισθήματα, ιδίως σε σχέση με τη χρήση ή μη αρνητικών μορίων. Αν όμως σημειώνω ειδικά αυτό εδώ, αυτό οφείλεται στο ότι, ακριβώς, η λανθάνουσα αυτή γλώσσα, όπως συχνά, λέει την αλήθεια.
Πραγματικά απορώ πώς είναι δυνατό άνθρωπος που γνωρίζει ελληνικά να διαβάσει το παραπάνω κείμενο και να συμπεράνει ότι ο Ευριπίδης Γαραντούδης «δεν είπε τίποτα».
Αν αυτό ευσταθούσε, τότε απλούστατα αυτή η συζήτηση δεν θα γινόταν, διότι το σημείωμα δεν θα είχε καν γραφεί.
Εκτός κι αν με αυτό εννοούμε ότι δεν είπε τίποτα για την ουσία, δηλαδή για το βιβλίο. Αυτό είναι αλήθεια.
Είπε όμως πολλά για άλλα πράγματα. Διότι, όπως μπορεί να αντιληφθεί ο καθένας, είναι άλλο να μην πεις τίποτα και να φύγεις σιωπηλός όπως και υπόλοιποι, και άλλο να πάρεις τον λόγο και να πεις «θα είχα πράγματα να πω αλλά δεν τα λέω διότι θα μιλήσετε εναντίον μου».
Θα συνιστούσα λοιπόν να κρατήσετε τις συμβουλές για τον εαυτό σας.
Νομίζω ότι όποιος έγραψε το παραπάνω κείμενο, αν για κάτι μπορεί να κατηγορηθεί, σίγουρα αυτό δεν είναι ότι «δεν έχει το θάρρος της γνώμης του».
Η νεφελώδης υπόθεση περί «άλλων λόγων» (άλλων από ποιους άραγε;) προφανώς αποτελεί προβολή ανθρώπων που έχουν μάθει στη συμβατικότητα, στην κρυψίνοια και τα υπονοούμενα.
Ο Γαραντούδης -ο οποίος μέχρι εκείνη τη στιγμή μού ήταν άγνωστος, δεν είχα κανένα λόγο να τρέφω είτε αρνητικά είτε θετικά αισθήματα γι’ αυτόν- είπε αυτά που είπε, εγώ σκέφτηκα αυτά που σκέφτηκα, και την επομένη πήρα το θάρρος και τα έγραψα. Τι άλλο δηλαδή θα έπρεπε να πω για να θεωρηθεί ότι «έχω το θάρρος της γνώμης μου»;
Μου αρέσει!Μου αρέσει!