Του Serge Quadruppani

Μουντός ορίζοντας και σύννεφα σκοτεινά, όλα αποκλεισμένα, η ελπίδα νεκρή;

Μα όχι. Επαναστατώντας και ανατρέποντας μια αυταρχική εξουσία, οι Τυνήσιοι θύμισαν σε όλους πόσο δεν υπάρχει τίποτα πιο επίκαιρο από την δίκαια οργή και τον υγιή θυμό. Είναι τα αδέλφια μας, οι όμοιοί μας και μας δείχνουν το δρόμο: το δρόμο των λαϊκών αντιστάσεων ενάντια στην αυτοκρατορία. Η Τυνησία είναι το μέλλον του κόσμου.

Ένα μαροκινό ρητό, που επαναλαμβάνουν αυτάρεσκα οι Αλγερινοί, διαβεβαιώνει ότι «ο Μαροκινός είναι λιοντάρι, ο Αλγερινός άνδρας και ο Τυνήσιος γυναίκα». Περιπαικτικό χαστούκι σε αυτή την ανδροκρατία, ότι ο πρώτος λαός του Μαγκρέμπ που ξεφορτώθηκε τη φατρία των αρπακτικών που του έπινε το αίμα είναι αυτός στον οποίο οι άλλοι αρνούνταν αυτές τις ανδροπρεπείς ιδιότητες στις οποίες υποτίθεται ότι περιλαμβάνεται και το θάρρος. Οι παραληρηματικές κηδείες των πολιτικο-στρατιωτικών οργανώσεων στη χώρα των Βάσκων και αλλού, οι καμικάζι της Ούμμα που είναι έτοιμοι να σκοτώσουν τους άλλους ώστε αυτοί να πάνε να γαμήσουν σαράντα παρθένες στον ουρανό, ακόμα και αυτοί οι κρετίνοι αναρχο-εξεγερτικοί στην Ιταλία που παθιάζονται με την καταστροφή δαχτύλων όσων εργάζονται σε πρεσβεία, μοιάζουν σαν να γέρασαν από τη μια μέρα στην άλλη. Έχουμε ανάγκη από «θηλυπρεπείς»[1] εξεγέρσεις σαν κι αυτήν του τυνησιακού λαού που, με όπλο την απόγνωση μεταλλαγμένη σε καμένο δέρμα, πέτρες και ξύλα ανέτρεψε σε ένα μήνα μια ανελέητη εξουσία που έμοιαζε παντοτινή.

Σε αντίθεση με ό,τι θα ήθελαν να πιστέψουν οι επαγγελματίες σχολιαστές, το βεληνεκές της τυνησιακής επανάστασης εκτείνεται πολύ πιο πέρα από τα όρια των αραβικών χωρών. Ασφαλώς, από το Μαρόκο ως τη Συρία και την Αίγυπτο, σε αυτά τα αμετάβλητα δικτατορικά –και φιλικά προς τη Δύση- καθεστώτα, οι άνθρωποι, μετά την πτώση του Μπεν Αλί, αρχίζουν να κοιτάζουν με λιγότερο φοβισμένο βλέμμα τους κυβερνώντες και τις αστυνομίες τους.

Αλλά αυτό που, πριν είκοσι χρόνια, θα περνούσε για περιφερειακή κρίση, παίρνει σήμερα, άμεσα, έναν πλανητικό χαρακτήρα. Με τη λεγόμενη κρίση των subprimes, μπήκαμε σε μια εποχή όπου φαινόμενα μεχρι πρόσφατα αδιανόητα συσσωρεύονται. Από την Fiat Mirafiori του Τορίνο μέχρι την Continental της Τουλούζ*, τα αφεντικά εξαναγκάζουν τους εργάτες να αποδέχονται με την ψήφο τους συνθήκες εργασίας που στη βαθύτερη λογική τους μοιάζουν όλο και πιο πολύ με τις συνθήκες τις οποίες αντιμετωπίζουν ήδη τώρα οι εργαζόμενοι στην Κίνα και στη Βεγγάλη. Στην όχθη του Εβρου, στα ελληνοτουρκικά σύνορα, χτίζουμε ένα τείχος σαν κι αυτό που διασχίζει το Ρίο Γκράντε, αναθέτουμε εργολαβικά στον Καντάφι και στα στρατόπεδά του να διαχειριστούν τα κύματα των αφρικανών μεταναστών, χειροτερεύουμε συνεχώς τις συνθήκες ζωής των μεταναστών … όλα αυτά εξυπηρετούν πάνω απ’ όλα την κατασκευή μιας μάζας «λαθραίας», δηλαδή εκμεταλλεύσιμης κατά βούληση[2]. Έτσι, με την Ευρώπη να ολοκληρώνει μια διαδικασία που άρχισε εδώ και πολύ καιρό στην Βόρεια Αμερική, μπορούμε να πούμε ότι η Δύση, από την Καλιφόρνια μέχρι τη Μόσχα και το Σανγκάτ*, κατασκευάζει έναν τρίτο κόσμο κατ’ οίκον. Αν σκεφτούμε αυτά τα ομόλογα του δημοσίου των ΗΠΑ που κατέχει η Κίνα και χρηματοδοτούν τον american way of life ενώ η πραγματική τους αξία αρχίζει να γίνεται ανυπολόγιστη, φτάνουμε στο σημείο να αναλογιστούμε τον κίνδυνο να γίνουν οι ΗΠΑ κυριολεκτικά αυτό που ήταν σε ρητορικό επίπεδο στη μαοϊκή εποχή: ένας χάρτινος τίγρης.

Εν τω μεταξύ, τα συμφέροντα των δυνάμεων διαπλέκονται αδιαχώριστα, (π.χ. γίνεται λόγος για «Σινοαμερική»), οι μεταβιβάσεις κυριαρχίας και η ιδιωτικοποίηση κρατικών λειτουργιών υπονομεύουν τα θεμέλια του έθνους-κράτους και, ενώ οι ευρωπαίοι ηγέτες βυθίζονται στην γελοιότητα με σκοπό να αποσπάσουν από τους πρώην υποανάπτυκτους μιαν αόριστη υπόσχεση για αγορά σιδηρικών των οποίων η τεχνολογία σύντομα θα αντιγραφεί και θα ξεπεραστεί, το δε Πεκίνο εξαγοράζει το χρέος των ευρωπαϊκών χωρών, το κοινωνικό του μοντέλο (καταναλωτική αφθονία για τη μεσαία τάξη με αντάλλαγμα μηδενική πολιτική ελευθερία), μοιάζει να τρέφει τα όνειρα των ιθυνόντων της Δύσης, οι οποίοι πλέον δεν τηρούν ούτε τους τύπους του δημοκρατικού τελετουργικού (πόλεμοι διεξάγονται χωρίς συζήτηση, ευρωπαϊκές συνθήκες εφαρμόζονται παρά την καταψήφισή τους κ.λπ.) για να επιβάλουν τη νεοφιλελεύθερη παραίσθηση. Η διάκριση του κόσμου σε Βορρά και Νότο, σε δυτικές ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις και τρίτο κόσμο, έχασε πια το νόημά της.
Αν όμως ο όρος «ιμπεριαλισμός» δεν έχει πλέον πολύ νόημα, δεν παύει να υπάρχει πράγματι μια αυτοκρατορία που εκτείνεται σε ολόκληρο τον πλανήτη. Παραθέτω ένα απόσπασμα από την εισαγωγή του βιβλίου μου Η πολιτική του φόβου[3]: «Η αυτοκρατορία είναι μια ακατάπαυστα κινούμενη συνδιαμόρφωση εθνικών και διεθνικών δυνάμεων, οι οποίες είναι την ίδια στιγμή αυτόνομες και αλληλοεξαρτώμενες. Ολιγαρχίες, διεθνείς τράπεζες και χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, μαφίες, μεγάλες εταιρείες (από την Big Oil, το λόμπι των διεθνικών εταιρειών πετρελαίου, ως τον αγρο-διατροφικό τομέα και τη φαρμακευτική βιομηχανία), στρατιωτικο-βιομηχανικά συμπλέγματα και ιδιωτικές εταιρείες, βιομηχανίες της διασκέδασης και των ΜΜΕ, υπηρεσίες όλο και λιγότερο δημόσιες (αστυνομία, διοίκηση, μυστικές υπηρεσίες…,), οι οποίες άλλοτε ήταν ενσωματωμένες στο κράτος αλλά τώρα όλο και πιο πολύ προσανατολίζονται να ακολουθούν τα δικά τους συμφέροντα ή τα συμφέροντα μια διευθύνουσας κάστας, και όλες οι ενδιάμεσες υβριδικές μορφές: υψηλόβαθμοι Μεξικανοί αξιωματούχοι της αντι-ναρκωτικής υπηρεσίας σε συμμαχία με τα ναρκο-καρτελ· Πακιστανοί στρατηγοί σε συμμαχία με τις ΗΠΑ και τους Ταλιμπάν την ίδια στιγμή που διευθύνουν ορισμένες από τις πιο μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας· Αλγερινοί στρατιωτικοί κλεπτοκράτες που χειραγωγούν την GIA*, την Αλ-Κάιντα και άλλες παρεμφερείς ομάδες στο ισλαμικό Μαγκρέμπ· η συμμορία του «Fouquet’s»*. Δίκτυο εθνικών και διεθνικών εξουσιών, η αυτοκρατορία είναι ως προς την ουσία της κινούμενη, διότι η ισορροπία ανάμεσα στις εξουσίες που την συνθέτουν δεν σταματά να αλλάζει. Είναι επίσης απολύτως ακίνητη, διότι αυτές οι εξουσίες συμμερίζονται κατηγορηματικά τον ίδιο τελικό σκοπό: να δατηρούν την ύπαρξη του πολιτισμού που τους δίνει ζωή». Ο πολιτισμός αυτός βασίζεται σε μια σχέση τόσο παλιά όσο και ο καπιταλισμός, η οποία όμως με την εξέλιξη της τεχνοεπιστήμης φτάνει σε έναν βαθμό αδιανόητο μέχρι τώρα: η σχέση αυτή είναι η εκμετάλλευση, ανθρώπου από άνθρωπο και επίσης των λοιπών έμβιων από τον άνθρωπο. Όλες οι χώρες του κόσμου είναι σήμερα μια απλή επαρχία της αυτοκρατορίας.

Οι Τυνήσιοι είναι, συχνά στην κυριολεξία, οι γείτονες της διπλανής μας πόρτας. Εδώ και πολύ καιρό ζούμε μαζί, μοιράζονται με εμάς («εμάς» που δεν είμαστε όλοι λευκοί) το καμαμπέρ, τα φέις κοντρόλ και την ισλαμοφοβία. Συχνά, είναι αυτοί που απαντούν όταν καλούμε ένα τηλεφωνικό κέντρο, είναι αυτοί που πολλοί από μάς ξαναβρίσκουμε στις παραλίες με τη ζεστή άμμο μετά από εντεκάμισι μήνες στα παγωμένα νερά του οικονομικού λογισμού. Οι διαδηλώσεις τους μοιάζουν με τις δικές μας: αυτο-φωτογραφίζονται, αυτο-κινηματογραφούνται διαρκώς. Όπως οποιοσδήποτε χρήστης του δικτύου στην Βομβάη ή στο Σαιν-Μαλό, έτσι κι αυτοί ξέρουν να χρησιμοποιούν το δίκτυο για να παρακάμψουν τα διατεταγμένα ΜΜΕ. Όπως ο οποιοσδήποτε διαδηλωτής κατά της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού, έτσι κι αυτοί ξέρουν ότι το κινητό τηλέφωνο, όργανο καταναλωτικής σκλαβιάς και πανοπτικής επιτήρησης, μπορεί να μετατραπεί σε ιμάντα διάδοσης της εξέγερσης. Οι Τυνήσιοι επαλήθευσαν με αξιοσημείωτη σφοδρότητα την έκταση μιας αντίφασης που ο καπιταλισμός ασταμάτητα οδηγεί σε νέα όρια στην προσπάθειά του να τα ξεπεράσει: η ανάγκη του για την ανθρώπινη δημιουργικότητα του απαγορεύει να την θέσει ολοκληρωτικά μέσα σε πλαίσια, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος να την σκοτώσει.

Γι’ αυτούς τους λόγους, ό,τι συμβαίνει στην Τυνησία κλονίζει συθέμελα την ζωή μας, εδώ και τώρα. Πώς να παραβλέψει κανείς όλα αυτά που, παρά τις απείρως πιο σκληρές συνθήκες, φέρνουν τους άνεργους πτυχιούχους που ξεκίνησαν την εξέγερση κοντά στους ομολόγους τους στη Ρώμη, το Λονδίνο, την Αθήνα, τη Λυόν, το Βερολίνο και αλλού, που είναι και αυτοί θύματα της επιδείνωσης της επισφάλειάς τους και που, από το 2009, σε διαδοχικά κύματα, με ποικίλα μέσα αλλά εμπνεόμενοι οι μεν από τους δε τα μοντέλα παρέμβασης[4], αντιμέτωποι με τους τοπικούς ηγέτες, και μέσω αυτών με την παγκόσμια ολιγαρχία που θέλει να φορτώσει την κρίση του συστήματός της στις πλάτες όσων υφίστανται τη μεγαλύτερη εκμετάλλευση, και ιδίως τους νέους;

Πώς να παραβλέψει κανείς ότι ο εχθρός είναι ο ίδιος; Από την αλήστου μνήμης Michele Alliot-Marie που προτείνει τη γαλλική τεχνογνωσία καταστολής* μέχρι τον ανιψιό του Μιτεράν, περνώντας από τον Ντελανοέ και τρεις αρχηγούς του γαλλικού κράτους, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να εκφράσουμε επαρκώς την ευγνωμοσύνη μας στους Τυνήσιους φίλους για το ότι κατάφεραν να γελοιοποιήσουν στα μάτια του κόσμου την γαλλική άρχουσα τάξη. Ότι η διαφθορά των «ελίτ» είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο αποδείχθηκε κατά τρόπο κραυγαλέο όταν ο καθένας αντιλήφθηκε, πίσω από τις στρατιές των υποστηρικτών του καθεστώτος, μια σύγκλιση συμφερόντων που συνδέεται με πολυτελείς βίλες και αδιαφανείς χρηματοοικονομικές ροές, αλλά και, ακόμη πιο βαθιά, με το γεγονός ότι οι υπηρέτες του κόσμου τούτου έτσι όπως πορεύεται σήμερα ανήκουν στο ίδιο κλαμπ. Τέτοια είναι η πραγματικότητα, τέτοιος είναι και ο εφιάλτης τους: από τις βίλες που πυρπόλησε στην Καρχηδόνα ένα πλήθος περήφανο για την επανάστασή του, μέχρι του Φουκέ, μέχρι τα σαλόνια των Δείπνων του Αιώνα και τις βίλες του Καπ-νεγκρ, η απόσταση δεν είναι και πολύ μεγάλη. Πάνω σε έναν πλανήτη μόνιμης τηλεπικοινωνίας, αυτό που μας χωρίζει από τη λεηλασία των τόπων εξουσίας στην Ευρώπη δεν είναι μια απόσταση φυσική αλλά νοητική.

Στα όνειρά μας, θα προτιμούσαμε οι λαϊκές επιτροπές γειτονιάς, αντί να προστατεύουν μόνο τον πληθυσμό από τις βιαιοπραγίες των τραμπούκων του καθεστώτος, να καταπιάνονταν με την αντιμετώπιση των καθημερινών αναγκών, μοιράζοντας σε όλους του κατοίκους τα προϊόντα που λεηλατήθηκαν στα σούπερ μάρκετ. Θα προτιμούσαμε μορφές εξουσίας που ξεπηδάν από τη βάση να κατάφερναν να εμποδίσουν τους δεινόσαυρους της πολιτικής να ενθρονίσουν και πάλι την παλιά πολιτική, η οποία υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να ξαναβρεθεί στο προσκήνιο. Αλλά για να γίνει αυτό, θα έπρεπε το παράδειγμα των Τυνήσιων να ξεπερνούσε αμέσως τα σύνορα, διαδίδοντας το αίσθημα ότι ένας άλλος κόσμος, μια άλλη μορφή σχέσης με την εξουσία και με τον πλούτο είναι εφικτή. Μέχρι τότε, ας μη χαλάμε τη χαρά που μας πρόσφερε η «γυναίκα του Μαγκρέμπ». Από το 1989 και την κατάρρευση του κρατικού καπιταλισμού που μας είχε κλέψει την όμορφη λέξη «κομμουνισμός», είχαμε την εικόνα των γραφειοκρατικών δικτατοριών γονατισμένων μπροστά σε ένα συλλογικό ξέσπασμα θάρρους και οργής. Σήμερα, οι γαβριάδες του Sidi Bouzid, Kasserine, Ettadhamen, Intilaka και του El Mnihla, έδειξαν ότι η άρνηση να χάσεις την ζωή σου προσπαθώντας να την κερδίσεις μπορεί να επικρατήσει απέναντι στους ελεύθερους σκοπευτές της παγκοσμιοποιημένης κυριαρχίας. Τη μέρα που οι Ευρωπαίοι υποκείμενοι στην εκμετάλλευση θα πάψουν να αρκούνται να λιάζουν τους κώλους τους σε άθλια low-cost θέρετρα με αντάλλαγμα την τελική υποταγή τους μετά από τόσα ωραία κοινωνικά κινήματα, τη μέρα που θα ξανασυναντήσουν τα αδέλφια τους λίγα χιλιόμετρα πιο μέσα από την παραλία, εκείνη τη μέρα, μπορεί και να δούμε να ανατέλλει ο ήλιος «που μεμιάς διαγράφει την μορφή του νέου κόσμου».*

Πρώτη δημοσίευση: http://www.article11.info/spip/La-Tunisie-est-l-avenir-du-monde

Μετάφραση: J.F. Teras – Άκης Γαβριηλίδης

Οι σημειώσεις με αστερίσκο και μέσα σε αγκύλες είναι των μεταφραστών